Udhëheqësit e Serbisë dhe Kosovës nuk arritën të bien dakord në bisedimet e krizës të ndërmjetësuara nga BE në Bruksel të enjten (22 qershor) mbi përpjekjet për t’i dhënë fund dhunës prej javësh në zonat me mbizotërim serb të Kosovës veriore.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiç dhe kryeministri i Kosovës Albin Kurti u thirrën për bisedime për krizën pasi BE-ja dhe SHBA-ja kërkuan nga të dyja palët të ndërmarrin hapa për të qetësuar situatën, e cila u ndez edhe një herë pas zierjes që kur Kosova shpalli pavarësinë nga Beogradi në vitin 2008.
Ndërsa qëllimi fillestar ishte që të dy liderët të takoheshin ballë për ballë, ata mbajtën bisedime të veçanta me kryediplomatin e BE-së, Josep Borrell dhe Përfaqësuesin Special të BE-së, Miroslav Lajçák.
Dhuna u ndez në katër komuna veriore të Kosovës në fund të muajit të kaluar pasi kryetarët shqiptarë etnikë morën detyrën pas zgjedhjeve lokale në të cilat pjesëmarrja ishte vetëm 3.5% pasi serbët, të cilët përbëjnë shumicën në rajon, bojkotuan votimin.
Tensionet u përkeqësuan pasi policia në Serbi arrestoi tre policë të Kosovës javën e kaluar, duke thënë se kishin kaluar kufirin midis dy vendeve. Prishtina thotë se ata janë arrestuar brenda Kosovës. Komuniteti ndërkombëtar ka bërë thirrje për lirimin e menjëhershëm dhe të pakushtëzuar të tyre, megjithatë ata mbeten në paraburgim në Serbi.
Duke folur në Bruksel pas takimeve, Borrell tha se i kishte kërkuar Kurtit që të tërheqë kryetarët e komunave, të largojë policinë speciale nga katër ndërtesa komunale dhe të mbështesë një marrëveshje të vitit 2013 për një asociacion të komunave serbe të Kosovës me një shkallë autonomie.
“Pas katër orësh takimi, mendoj se të dy udhëheqësit e kuptojnë ashpërsinë e situatës”, u tha Borrell gazetarëve.
“Por padyshim, ata janë në situata të ndryshme, qasje të ndryshme, interpretime të ndryshme,” shtoi ai.
Kryediplomati i BE-së tha se i kishte kërkuar Kurtit “të shpallë zgjedhje të parakohshme, sa më shpejt që të jetë e mundur, në të katër komunat me kusht të pjesëmarrjes së serbëve të Kosovës”, vendimtare për zbutjen e tensioneve aktuale.
“Këtu është thelbi i problemit dhe thelbi i zgjidhjes – zgjedhjet e parakohshme, sa më shpejt të jetë e mundur”, tha Borrell.
Megjithatë, ai pranoi se nuk kishte ende marrëveshje për mbajtjen e një votimi të ri.
“Ne nuk jemi ende atje”, tha Borrell, por shtoi se të dyja palët “diskutuan në detaje modalitetet dhe hapat se si të arrijmë atje”.
Kurti tha se zgjedhjet e reja mund të mbahen vetëm në përputhje me ligjin e Kosovës, që do të thotë se serbët vendas do të duhet të nënshkruajnë një peticion për t’i kërkuar ato.
“Çdo kusht i [BE-së dhe SHBA-së] që shkel ligjet e Kosovës nuk mund ta përmbush”, u tha ai gazetarëve në Bruksel dhe shtoi: “Nëse ne i përmbahemi ligjeve të republikës sonë demokratike, ato ofrojnë një kornizë dhe platformë të mjaftueshme për të dalë nga kësaj krize. Ne kemi nevojë vetëm për vullnet të mirë.”
Kurti bëri thirrje për lirimin e menjëhershëm nga paraburgimi serb të tre policëve dhe tha se i kishte paraqitur prova Borrelit se ata kishin qenë brenda territorit të Kosovës kur u ndaluan.
Borrell tha se ai i kishte kërkuar Vuçiqit që të lironte tre policët e Kosovës “urgjentisht dhe pa kushte” dhe të tërhiqte protestuesit serbë nga afërsia e ndërtesave komunale në katër qytete, njëkohësisht me tërheqjen e policisë së Kosovës.
Vuçiç tha se ishte gati për më shumë bisedime me ndërmjetësuesit e BE-së, por theksoi se takimi personal me Kurtin “nuk ka kuptim”.
“Ne do të vazhdojmë të flasim në baza ditore sepse besojmë se paqja dhe stabiliteti janë të një rëndësie vendimtare, por (…) serbët (…) nuk duan të vuajnë terrorin e Kurtit”, u tha ai gazetarëve në Bruksel.
Borrell tha se Vuçiç i kishte paraqitur atij një raport që pretendonte rrahje të serbëve të arrestuar gjatë dhe pas protestave dhe premtoi se një mision gjyqësor i BE-së në Kosovë do të hetonte.
“Arrestimet arbitrare dhe keqtrajtimi i të burgosurve është krejtësisht i papranueshëm”, tha Borrell.
BE-ja kishte paralajmëruar pasoja politike për Kosovën, si pezullimin e vizitave të nivelit të lartë dhe bashkëpunimin financiar, nëse nuk ndryshon kursin e zgjedhjeve.
Borrell tha se do të konsultohej me ministrat e jashtëm të BE-së në takimin e tyre të rregullt të hënën (26 qershor) rreth hapave të ardhshëm të bllokut.
